De "Zwarte Dood" was wel degelijk de pest
Over het ontstaan van de Zwarte Dood, de grote epidemie die Europa tussen 1347 en 1352 teisterde en leidde tot de dood van 30 tot 60 procent van de toenmalige bevolking, waren de meningen onder wetenschappers nog steeds verdeeld.
Veel geleerden namen inderdaad aan dat het om de pest ging maar de mogelijkheid dat de epidemie veroorzaakt werd door een filovirus, werd ook opengelaten. Tot deze groep van virussen behoren onder meer het beruchte ebolavirus en het marburgvirus. De pest daarentegen wordt niet veroorzaakt door een virus, maar door de bacterie Yersinia pestis (kleine foto), die verspreid wordt door vlooien die op knaagdieren parasiteren, in Europa vooral de zwarte rat.
Het onderzoek door het Antropologisch Instituut van de Johannes-Gutenberg Universiteit in Mainz heeft nu aan alle twijfel een einde gemaakt. De wetenschappers bestudeerden skeletresten van 76 mensen uit vijf verschillende plaatsen in Engeland, Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland.
Een van de onderzochte plaatsen is Bergen op Zoom, waar in 1999 massagraven zijn gevonden op het Gouvernementsplein waar ooit een gasthuis stond, een ziekenhuis voor de armen. De Bergse skeletten leverden opvallend goed bewaard DNA op.
De onderzoekers waren in staat het DNA van de pestbacterie terug te vinden in de beenderen en tanden van de slachtoffers. Er werden twee varianten van de pestbacterie teruggevonden, die ouder bleken te zijn dan de tot nu toe bekende typen. Eén ervan is verwant aan een nog bestaande bacterie die onlangs in Azië is gevonden. Dat lijkt de stelling te bevestigen dat de ziekte in Centraal-Azië is gestart, waarschijnlijk bij marmotten, en dan via vlooien is overgegaan op ratten en de mens.
