Gevaccineerde soms net zo besmettelijk als ongevaccineerde, blijkt uit onderzoek

Bovendien blijkt het Pfizervaccin minder goed te presteren tegen de deltavariant dan gehoopt. Het vaccin, dat aanvankelijk nog negen van de tien infecties leek tegen te gaan, blijkt na een maand of vier nog maar zo’n 75 procent van alle besmettingen met de deltavariant te voorkomen. Een derde coronaprik in de winter is daarom misschien raadzaam om die bescherming op te krikken, zeggen steeds meer experts. De Gezondheidsraad buigt zich daar nu over.

Met die bevindingen zijn Britse onderzoekers woensdagnacht naar buiten gekomen. Dat vaccins de meeste besmettingen tegengaan, en ernstige ziekte haast in alle gevallen voorkomen, staat als een paal boven water, benadrukken de onderzoekers. Maar of grootschalige vaccinatie kan zorgen voor de zo gewenste ‘groepsimmuniteit’ waardoor het virus niet meer kan rondgaan en de epidemie uitdooft, is onwaarschijnlijk, schrijft de groep.

Dat betekent dat de strijd tegen het virus ook deze winter nog volop doorgaat, vermoeden ook niet bij het onderzoek betrokken experts. ‘Hoewel ingeënte personen minder risico lopen om covid-19 te krijgen, zien we ook dat de inenting geen invloed heeft op de hoeveelheid deltavariant die vrijkomt bij hoesten en niezen als iemand toch geïnfecteerd raakt’, zegt een van hen, Simon Clarke van de Universiteit van Reading. ‘Dus moeten we ook na volledige inenting tekenen van mogelijke infectie serieus nemen.’

Meer opnames

De Britse ontdekking komt in een toch al onrustige coronaperiode. In landen waar al veel mensen zijn gevaccineerd, begint het aantal coronagevallen weer op te lopen en begint ook het aantal ziekenhuisopnames soms weer toe te nemen. Dat is overwegend met nog ongevaccineerde mensen, die het virus tóch hebben opgelopen. 

In Israël, waar men inent met Pfizer, is echter een meerderheid van de ziekenhuispatiënten wél gevaccineerd. Het gaat daarbij om overwegend oudere, kwetsbare mensen, bij wie het vaccin kennelijk niet genoeg heeft geholpen.

De Britten, onder aanvoering van de in Oxford werkzame gezondheidseconoom Koen Pouwels, testte de afgelopen maanden honderdduizenden mensen met onder meer het wattenstaafje. Daaruit bleek onder meer dat personen die al zijn ingeënt, soms net zoveel virus in de keel hebben als ongevaccineerden. Geen definitief bewijs, maar wel een stevige aanwijzing dat gevaccineerden net zo besmettelijk kunnen zijn als iemand die niet is ingeënt.

Ook op een andere manier vallen de rapportcijfers van de vaccins bij nader inzien een beetje tegen. Aanvankelijk nam men aan dat het Pfizervaccin zo’n 88 procent van alle besmettingen met de deltavariant voorkomt, en het AstraZenecavaccin 67 procent. Maar vier tot vijf maanden na inenting blijkt het Pfizervaccin uit te komen op ruwweg 75 procent effectiviteit: vergelijkbaar met AstraZeneca.

Boosterprik

Dat is overigens nog altijd ‘minstens zo goed als bescherming na een natuurlijke infectie’, benadrukken de wetenschappers. Toch pleiten de cijfers sterk voor een extra ‘boosterprik’ in de winter, in elk geval voor de meest kwetsbare personen, vindt onder meer Clarke. 

In ons land zal de Gezondheidsraad zich naar verwachting volgende maand over die kwestie uitspreken. De Wereldgezondheidsorganisatie adviseerde eerder tégen zo’n derde prik, zo lang er nog wereldwijd tekort is aan vaccins.

De nieuwe bevindingen sluiten aan bij wat andere, kleinere onderzoeken ook al vonden. Zo adviseert de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC mensen na zo’n onderzoek om in sommige omstandigheden weer mondkapjes te dragen.

In Israël vond men intussen aanwijzingen dat de eerst gevaccineerde personen meer kans hebben op ernstige covid. Dat kan betekenen dat de werking van vaccins afneemt met de tijd; het kan echter ook een vertekend beeld zijn, omdat de eerst gevaccineerde mensen ook de meest kwetsbare personen zijn.